Wereldliteratuur: Alice Munro

2013 zal ongetwijfeld het jaar geweest zijn voor de Canadese Alice Munro. Op de leeftijd van 82 jaar (!) mocht ze in oktober van dat jaar de Nobelprijs Literatuur in ontvangst nemen. Al belemmerde haar gezondheid haar om er effectief zelf om te komen in Zweden. Sindsdien staat ze bekend als "Meester van het hedendaagse korte verhaal". Daarnaast is het niet de eerste keer dat Alice Munro geapprecieerd wordt om haar kortverhalen. In mei 2009 werd haar hele oeuvre al bekroond met de Man Booker International Prize. 

"Alles is toegankelijk geschreven in een prachtige taal."

De reacties op de bekroning in 2013 zijn lovend, ondanks Alice Munro het opnam tegen niemand minder dan Murakami. Eric Visser, haar Nederlandse uitgever, benadrukt maar al te graag in Knack waarom Alice deze prijs verdiend won. Volgens hem krijg je als lezer na een kortverhaal van twintig, dertig bladzijden het gevoel dat je een hele roman gelezen hebt. Wat het geheel nog meer bijzonder maakt is dat Visser uitlegt dat alles net heel toegankelijk geschreven is, maar tegelijkertijd ook in een prachtige taal. Hij vindt dat het ook dringend tijd wordt dat mensen vooroordelen tegen het korte verhaal opzij zetten en moeten inzien dat het past bij deze tijd, want wie heeft er nog veel tijd voor een dikke roman?

"Wie Munro leest, wordt een beter mens."

Ook schrijfster Anne Provoost is overtuigd fan van Munro en vond zelfs in 2010 al dat Munro recht had op de Nobelprijs. Dat schreef ze in de Standaard der Letteren. Volgens haar greep Munro in 2010 naast die prijs omdat ze uitsluitend kortverhalen schrijft, een 'ondergewaardeerd genre'. Provoost: "Ze laat schijnbaar gewone levens helemaal omslaan door kleine gebeurtenissen. Munro schrijft geen manipulatieve literatuur waarin een masterbrain een goed verzonnen plot voor me uitrolt, zodat ik mee rol en me gerold voel. Ze laat zien hoe ongrijpbaar mensen zijn, hoe machteloos soms, en hoe ze in al hun machteloosheid toch macht uitoefenen." Kortom: volgens Provoost word je een beter mens als je wat leest van Munro.

Naast de reactie van Provoost, sprokkelden de redacteurs van Standaard der Letterden reacties bij elkaar van bekende mensen uit de literaire wereld na Munro's overwinning: 

Te veel geluk

Ik maakte vorig jaar voor het eerst kennis met het fenomeen 'kortverhaal', toen ik een opdracht maakte en hiervoor een kortverhaal las uit "Veronderstellingen" van Annelies Verbeke. Ik zwierde het boek in mijn Goodreadslijst en nam me voor om in de toekomst vaker op zoek te gaan naar boeken met kortverhalen.

Nu ik een boek van een Nobelprijswinnaar moest lezen, was ik er al snel uit dat het er eentje van Alice Munro zou worden. De reacties die ik hier verzameld heb, had ik toen ook gelezen en maakten me heel warm voor mijn kennismaking met Munro. 

Ik las het boek "Te veel geluk", waarin tien vrouwen in tien afzonderlijke verhalen best nare dingen meemaken. Met de nadruk op naar. Een korte schets: in het eerste verhaal speelt zich een deprimerend gezinsdrama af. De stoppen van een echtgenoot slagen door en hij vermoordt zijn drie kinderen wanneer zijn vrouw even niet thuis is. In het tweede verhaal laat een houtbewerker zijn vrouw zitten voor een andere vrouw. In het vierde verhaal verdwijnt een zoon uit zijn gezin. Vele jaren later ontdekt de moeder dat hij een vrijgevochten leven is gaan leiden en zich compleet heeft gekeerd tegen haar en de maatschappij.

Het viel me op dat elk verhaal vrij normaal start. Dan volgt er een plotse, nare gebeurtenis en daarna duikt er, vaak jaren later, een soort van 'klein gelukje' op dat het personage treft. In het eerste verhaal bijvoorbeeld blijft de vrouw achter - haar man zit uiteraard in de gevangenis - en gaat ze regelmatig naar een psychiater. Op de terugrit knalt de bus waar ze op zit tegen een auto. Alles is in orde met het hoofdpersonage. Meer zelfs: ze redt het leven van de autobestuurder.

Het grappige is dat ik me dan eerder als een liefhebber van de - zoals Anne Provoost het noemt -'manipulatieve literatuur' beschouw. De kortverhalen van Alice Munro gaven me enorm hard de aandrang om tijdens de gebeurtenissen te vissen naar hét plot. Elk personage maakt iets bijzonder mee en je voelt als lezer dat er nog iets heel straf zal volgen. Nog grappiger is het dan wanneer blijkt dat er nooit een bepaald plot opduikt. Het zit 'm altijd in die kleine, soms wel heel kleine, gelukjes. 

Ik durf het dus bijna niet zeggen maar ik bleef een heel klein beetje op mijn honger zitten na elk verhaal. Dat ligt ongetwijfeld aan mij. Ik moet het afleren om steeds al het plot te proberen voorspellen, want dat zorgt meestal voor teleurstellingen. Ik geef Munro in ieder geval niet op en wil in de vakantie graag 'Lief Leven' een kans geven, want de kortverhalen op zich waren altijd prikkelend. (behalve het plot dan)

bronnen: 

Steyaert, K. (2013, 10 oktober). Anne Provoost: 'Munro lezen maakt een beter mens van je' Geraadpleegd op 8 april 2020, van https://www.standaard.be/cnt/dmf20131010_00784033 

Dessing, M. Hellemans, F. (2013, 10 oktober). Canadese verhalenschrijfster Alice Munro wint Nobelprijs Literatuur 2013. Geraadpleegd op 15 mei 2020, van https://www.knack.be/nieuws/boeken/canadese-verhalenschrijfster-alice-munro-wint-nobelprijs-literatuur-2013/article-normal-111068.html